The Settlers Rise Of An Empire

Settlers serisinin uzun zaman önce piyasaya çıkan ilk oyunu, ekonomik
ve dünya kurma simulasyonlarının öncülerindendi. Bugün artık bu popüler
serinin altıncı oyununa kadar gelmiş bulunuyoruz. Zayıf olarak
nitelendirebilecek beşinci oyundan sonra Settlers hayranları, serinin
altıncı oyununun çok daha iyi olması beklentisi içindeler. Biz de
serinin piyasaya sürülen bu son oyununu iyiden iyiye inceledik. Bu
raporla sizi, görünüşte “rahat” olan The Settlers VI – Rise of an
Empire dünyası hakkında bilgilendirmeyi amaçlıyoruz.
Hangi Şövalye?
Her görevin başlangıcında ilk olarak bir şövalye seçmeniz gerekiyor.
Oyuna ilk başladığınızda aralarından seçim yapabileceğiniz yalnızca iki
şövalye var, ama görevleri başarıyla tamamladıkça Yuvarlak Masa’nıza
yeni şövalyeler katılıyor. Her şövalyenin sadece ona özgü ve özellikle
belli görevlerde kullanmaya uygun bir kabiliyeti var. Örneğin, eğer
düşman kalelerini yakıp yerle bir etmek istiyorsanız Markus’u lider
yapmak işinize yarayacaktır, çünkü Markus askerlerini yeni alev
meşaleleri ile donatma yeteneğine sahiptir. Eğer elverişli ticaret
ortamı sağlanması gerekiyorsa o zaman en doğru seçenek, özel pazarlık
becerileri olan ve böylece malları daha ucuza alabilen Elias’tır.
Haliyle, görevin başlangıcında hangi şövalyenin en iyi tercih olacağını
kestirmek kolay değil ama en azından görev öncesi verilen tanımlar,
gerekli ipuçlarının bir kısmını oyuncuya sağlıyor.

Doğru strateji kullanılması şartıyla hangisini seçerseniz seçin
şövalyelerin hepsi tüm görevleri yerine getirerek başarıyla
tamamlayabilir. Görev her zaman, oyunda önceden belirlenmiş bir bölgede
ve gerekli minimum altyapı mevcut olarak başlar. Bu da her görev için
oyuna bir kale, bir kilise, bir köy meydanı ve tabi ki stratejik önemi
tartışılmaz olan bir depo ile başlayacağınız anlamına geliyor. Bunun
dışında, oyunda ilk binalarınızı inşa edebilmeniz için gerekli ham
maddelerden bir kısmına da en başta sahip olarak başlıyorsunuz. Ham
maddelerin ve yiyeceklerin temininde arazinin özelliklerine ve
(kutupsal, ılıman, yazları yağışlı tropikal ya da sıcak çöl gibi)
iklime göre değişik yaklaşımlar gerekecektir. İnşa ve planlama
konusunda yapılan herhangi bir hata eninde sonunda kendini
hissettiriyor.
Oyun ilerledikçe zorluk derecesi artıyor
Her görevin ilk safhalarında, başladığınız bölgenin etrafında mevcut
ham maddelerin kullanılması gerekmekte. Doğal olarak, gerekli binaları
inşa etmeniz lazım. Bu nedenle de, kaçınılmaz olarak işe öncelikle
oduncu ve avcı barınakları, balıkçı kulübeleri ya da tarım çiftlikleri
inşa ederek başlarsınız. İşleyen ve gelişen bir yerleşim birimi ve
altyapı kurma hedefinin peşinde koşmanın yanısıra şövalyenizin
statüsünü de yükseltmeye (terfi ettirmeye) çalışmanız lazım. Şövalyenin
statüsü, belli sayıda göçmen kendi minik kasabalarında yaşamaya
başlaması, giyecek ve diğer mallar üretilmeye başlanması ve kale,
kilise ve depo gibi belli bir takım binaların büyütülüp
genişletilmesini takiben yükselir. Bazı durumlarda yükselen statü
sayesinde komşu köyler ve ticaret ortakları ile ilişkiler daha da iyi
bir duruma getirilebilir.

Yerleşim yeri genişlemesine ve şövalyenin daha üst düzeye terfi
etmesine paralel olarak bina ve mallara ilişkin seçenekler de çoğalır.
İlk başta tabakhanede sadece deri giysi imal edip kasapta etlerinizden
ancak sosis yapabilirken daha sonraları ürün ve yiyecek çeşidini
artırabiliyorsunuz. İnek ya da koyun sürüsüne sahip olmak şartıyla,
bunların sütünden peynir, yününden de giysi üretilebiliyor. Bunu
yapabilmeniz son derece önemli ve gerekli çünkü göçmenlerinizin yiyecek
talepleri giderek artar. Daha soğuk iklimlerde ya da mevsimlerde
kendilerini daha sıcak tutacak kışlık yün giyecekler isterler. Haliyle
aynı kaynakları tekrar tekrar kullanamazsınız ve zaman içinde bu
kaynaklar kaçınılmaz olarak azalacaktır. Oyun, her hangi bir anda zoom
aracıyla sahneyi büyüterek (ya da yakınlaştırarak) küçük simgeler ve
konuşma balonlarını bulup, halkınızın neye ihtiyacı olduğunu
belirlemenizi sağlayan harika bir özelliğe de sahip. Yani ne inşa
edeceğiniz ya da üreteceğiniz konusunda size yol gösteren araçlar
sürekli eliniz altındadır.
İhtiyaçlar ve ilişkilerin idaresi
Şehrin itibarı göçmenlerinizin refah düzeyine bağlıdır. Göçmenlerin
mutlu ve rahat olması çalışmaya yönelik motivasyonları ve ordunuzun
morali açısından büyük önem taşımaktadır. Göçmenlerin isteklerini
yerine getirmediğiniz zaman greve gidebilirler. Grevciler işi gücü
bırakır köy meydanında gösteri yaparlar. O zaman çabuk hareket etmeniz
gerekir, yoksa hala çalışmakta olan göçmenler de ihtiyaçları
karşılanmadığından dolayı mutsuz olabilirler. Bu bazen çok kritik
durumların ortaya çıkmasına neden olur, hatta felaket sonuçlar
doğurabilir. Diyelim ki soğuk hava şartları yüzünden kışlık giyecek
ihtiyacına talep var, ama sizin ne koyununuz var ne de koyunu olan
başka bir yerleşim birimi ile ticari ilişkiniz… İklim ve çevre
şartlarını gözönüne alarak plan ve programını yapan kişi, işin en zor
kısmını başarmış ya da başka bir deyişle, ektiğini biçmeye başlamıştır
bile. Bu arada bunlar ayrı ayrı ayarlanabilir, aynı askerlerin maaşları
gibi – tabi askeriniz varsa.

Sınırların geliştirilmesi hedefinin yanısıra ticaret ilişkileri kurmak
da büyük önem taşır. Bu ilişkileri geliştirmek için komşu yerleşim
birimlerine belli hizmetleri götürmeniz gerekir. Bunlar, sinyal ateşi
yakma, gerekli malların temin ve tedariki, kurt ve ayıları bölgeden
uzaklaştırma, ya da savaşla ilgili konularda destek verme gibi çeşitli
özel işleri içerir. Belli bir yerleşimin liderinin güvenini kazandıktan
sonra onlarla ticaret yapabilir ve zor zamanlarda yardım
bekleyebilirsiniz. Liderler, bir şeye ihtiyaçları olduğunda ya da
yapmanızı istedikleri bir iş olduğunda ekranın sol alt köşesinde bir
pencerede belirirler. Ne yazık ki farklı kampların liderleri çoğu zaman
görünüş itibarıyla birbirlerine benzerler. Ancak oyunun başarılı bir
ses dağıtım sistemi vardır ve bunları genelde seslerinden ayırt etmek
mümkündür.

Askeri bağlamda aktif olabilmek için doğal olarak bir orduya sahip
olmak gerekir. Ordu ancak şövalye belli bir dereceye terfi ettikten
sonra kurulabilir. Ayrıca, ordu kurmak için kışlaya ilaveten bir
demirci ya da yay ustası gerekli. Önce sadece silahşör ve okçu
eğitebilir, daha sonraki safhalarda koç başı ve mancınık gibi kuşatma
araçları inşa edebilirsiniz. Strateji bakımından savaş unsuru pek
etkileyici sayılmaz ama zaten Settlers gibi savaşın biraz arka planda
kaldığı oyunlar için bu unsurun ön planda olması şart değil. Yük
arabası kullanabilme, kahramanlarımızı bir grup silahşör koruması
altına verebilme ya da şehir surlarının okçularla donatabilme gibi
seçenekleri sunması hoşumuza gitti.
Ufacık bir köyden ticaret merkezi konumundaki anakente
Eğer binalarınızdan bazılarını genişletip büyüterek daha fazla işçi
çalıştırabilecek kapasiteye çıkardıysanız, daha hızlı ilerleme
kaydedebilmek için bu binaları yollarla birbirine bağlamanız gerekir.
Ham maddelerin tamamı mevcut sınırlar içinde ya da hemen etrafındaki
bölgelerde bulunmadığından, yeni toprakların ele geçirilmesi ve bunun
için ileri karakollar kurulması önce hayli pahalı bir uygulama gibi
görünüyor. Bunu yapabilmek için şövalyenizi söz konusu bölgeye
göndererek orada bir ileri karakol yapılması komutunu verdiriyorsunuz.
Karakol inşa edildikten sonra o bölgede bulunan ham madde ve kaynaklar
kontrolünüz altına girer. Aynı bölgede bir koyun sürüsü otlamaktaysa
sürünün tamamı, size ait olan ve çitle çevrili yere girer (tabi böyle
bir yeriniz varsa). Bazen deponuza giden nakliye yolları çok uzundur.
Gerekli taşları ya da eksik olan demiri bulana kadar çok zaman geçer ve
bayağı sabırlı olmak gerekir. Neyse ki oyunu iki ya da üç kat
hızlandırmak mümkün ama malesef yük arabaları bazen çok saçma sapan bir
güzergah izleyebiliyor. Bizi başımıza böyle bir durum geldi: Kendi
elimizle gönderdiğimiz yük arabası, yine bizim inşa ettiğimiz yolda
sonuna kadar gittikten sonra yolculuk tam sona ermek üzereyken yoldan
çıkarak çayırda bulunan bir binanın etrafında turlamaya başladı…

Yerleşim yeri büyüyüp gelişerek bir kasaba haline gelirse, inşaat ve
ticaret alanında becerinizin aynı oranda gelişmesi gerekir. Orada
yaşayan halk temizlik konusunda taleplerde bulunacak ve bu nedenle
sabun ve süpürge imalatçılarına ihtiyaç duyulacaktır. Artık arada bir
pazar meydanında parti vermek yetmeyecek, yakında kitleleri avutmak
için bir taverna, hamam ve hatta eğer şehrin statüsü yüksekse tiyatro
yapımı bile gerekecektir. Ara sıra kilisede düzenlenen bir ayin
göçmenlerin hem inancını hem de kendine güven duygusunu kuvvetlendirir.
Oyunun ileri safhalarında binalar dekore edilebilir ve süslenebilir. Bu
da oyunun sevimlilik ve cazibe faktörünü artırır. Bazı binalar ön koşul
olarak belli bir altyapı kurulmasını gerektirir. Bir taverna, bal
likörü için bal temin eden bir arıcı yoksa müşterilerine içki ikram
edemez. Tüm ham maddeleri her zaman kendi başınıza bulmanız beklenemez.
Haritayla yola çıkarak hangi yerleşim birimlerinin hangi malları temin
ettiklerini öğrenmek gerekir. Tabi malları almaya başlamadan önce ilk
olarak taraflar arasında dostça bir ilişki kurulması gerekir. Bu
ilişkinin türüne ve derecesine bağlı olarak şövalyenizi malları satın
alması için o yerleşim birimine göndermeniz gerekebilir. Ya da
yerleşimin deposuna bir defa tıklayarak malları almanız mümkün
olabilir. Şehir daha büyük boyutlara ulaştığında, kötü adamları,
diktatör, haydut ve yağmacı çetelerini şehirden uzakta tutmak için
kalın şehir duvarları inşa etmeniz akıllıca bir adım olacaktır.
Olayların akışı
Oyun oldukça rahat bir tempoda ilerlediği halde bazen karmaşa yaşandığı
da olur. Ekmek imal etmek için buğday ekmeye karar verir ve bir balıkçı
barakasının yanında bir de yakalanan balıkların füme edileceği bir
baraka yapmaya karar verdiğinizi varsayalım. Kış geldiğinde bir sorun
ortaya çıkacaktır. Buğday kışın yetişmez ve üstelik nehir de donar. Aç
ve kızgın insanların köy meydanında toplanmasını önlemek için bir an
önce yeni yiyecek kaynakları bulmak büyük önem kazanır. Ayrıca, savaş
durumunun hakim olduğunu düşünelim. Ve, örneğin, bir arabanın yolunu
kesmeniz gerekiyor. Kendinizi rakibinizin kale burcunda bulmaktan
kaçınmak için çok hızlı bir şekilde hareket etmeniz gerekir. Bunun iyi
tarafı, böyle anların oyuncunun oyunu daha iyi anlama ve kontrolü ele
almasına yardımcı olması, duruma göre karar verip hareket etmeyi
öğretmesidir.
Çoklu Oyuncu Modu
Oyunun, ikiden dörde kadar oyuncunun birbirleri ile rekabet edebileceği
çoklu oyuncu modu da bulunur. Tek oyuncu modu ile aynı prensibi taşır.
Öncelikle ham madde ve yiyecek ile ilgilenmeniz gerekir. Oyuna
başlamadan önce oyunun kazanılması için hangi hedeflere ulaşılması
gerektiğine karar verilebilir. Bu modda savaş hayatın bir parçasıdır.
Yerleşim biriminin sürekliliği için gereken altyapıyı kurduktan sonra
bir an önce duvar inşa edip bir de ordu oluşturmanız gerekir. Statünüzü
ne kadar çabuk yükseltirseniz başarı şansınız o kadar artar çünkü bir
dereceye geldikten sonra elinizde çok oyunculu ortamda gerçekten büyük
fayda sağlayacak olan kuşatma araçları bulunacaktır. Çoğu zaman harita
üzerinde, bilgisayar tarafından kontrol edilen tarafsız bir köy
bulunur. Bu köyle ticaret yapabilirsiniz. Bütün bunların üzerine bir
de, bizden haraç talep eden komşu Viking kabilesinin – ki bu kabile de
bilgisayar tarafından kontrol edilmekteydi, ardı arkası kesilmeyen
tehditlerini dinlemek zorunda kaldık. Bir çok kez ödeme yapmadık ve
liderleri köyü yakıp yağmalayacakları konusunda bize her türlü
garantiyi verdiyse de sonunda kimse bir şey yapmadı yani hiçbir şey
olmadı. Bir ara mali durumumuz elverdiğinde ödemeyi yaptık. İlk başta
Vikingler bizim can düşmanımızdı, ama ödemeyi yapar yapmaz başımız
derde girdiğinde askeri yardım sözü verdiler.
Grafikler ve sesler
Grafikler açısından The Settlers VI – Rise of an Empire hakikaten
gözlere ziyafet çeken bir oyun. Oradan oraya koşturan, sinsi sinsi
hareket eden bir sürü hayvan, çağlayanlar ve sürekli hareket halindeki
göçmenler sayesinde son derece hareketli, canlı bir dünya sunuyor. Bir
binaya bakmak için üzerine tıklama, herhangi bir işçiye bakmak için de
işçinin üzerine başka bir tıklama yeterli. Yani örneğin bir bayan
işçinin başının üzerinde tahta bir kavanoz ve elinde duman tüttüren bir
lamba ile petek almak için arı kovanından arıları uzaklaştırmasını
seyredebilirsiniz. Sonra taverna çalışanı kovanlığa girer ve
bahsettiğimiz peteği bal likörü yapımında kullanmak için alır götürür.
Malesef, karakterlerin birbiri ile çakışmasını kontrol edememişler.
Yani işçilerle yerliler sık sık birbirlerinin içinden geçiyorlar. Bunun
da ötesinde, oyunun bazı yerlerinde ciddi zamanlama hatalarına
rastlayarak açıkçası biraz şok olduk. Ekranda imleci insanlarla dolu
bir kasabanın üzerinde gezdirdiğimizde ya da etrafımıza bir duvar
çizdiğimizde eylem sinir bozucu bir şekilde geç gerçekleşiyordu. Oyunun
işlemciği fazla yormaması gerektiğinden yola çıkarak bu sorunların
neden ortaya çıktığı yolunda bir açıklama bulamadık.

Müzik çok iyiy ama bayağı geri planda kalıyor. Arka plana flüt ve
davullarıyla ortaçağ sesleri hakim. Oyuna devam ederken müzik biraz
usandırmaya başlıyor ama dikkatini tamamen üzerine çekmeye çalışmadığı
için o kadar da rahatsız etmiyor. Savaş ya da ziyafet sırasında
değişerek atmosfere uygun bir kimliğe bürünüyor. Önceden de
belirttiğimiz gibi konuşma kısımları harika ve tüm ses efektleri çok
iyi yapılmış.
Önceki Settlers oyunlarına kıyasla yapılan önemli değişiklikler

* Oyun görev-bazlıdır. Her zaman yeni bir yerleşim biriminin kurulması ile başlar.
* Ham maddelerin işlenmesi çoğunlukla alındıkları yerde gerçekleşir. Örneğin, odunun bıçkıevine götürülmesi gerekmez.
* Yiyeceklerin nasıl temin edileceğini hava şartları belirler.
* Şehrin itibarı ticari ilişkileri ve ordunun gücünü etkiler.